قرآنشناسان در یک تقسیمبندى کلّى سورههاى قرآن را به چهار گروه عمده تقسیم نموده و بر آن نام خاصى نهادهاند.
1. السَّبع الطُّوَل: (طُوَل جمع طُولى مؤنث اَطْول، مثل کُبَر جمع کُبرى) هفت سوره بزرگ قرآن که اکثر گفتهاند عبارتند از: بقره، آل عمران، نساء، مائده، انعام، اعراف، امّا در مورد هفتمین سوره اختلاف است که به نقل از سعید بن جبیر سوره یونس است، و بعضى دیگر سوره کهف گفتهاند.
2. المئون: این سورهها از <طُوَل» کوتاهتر بوده، و آیاتشان متجاوز از صد آیه است که عبارتند از: التوبه، النحل، هود، یوسف، الکهف، الاسراء، الانبیاء، طه، المؤمنون، الشعراء و الصّافات.
3. المثانى: سورههایى که آیاتشان از صد کمتر است که تقریباً بیست سورهاند. دلیل آن که این سورهها را مثانى گفتهاند، قرار گرفتن این سورهها پس از <مئون» است. <ثَنْى» به معناى میل و عطف است. وجوه دیگرى نیز براى معناى مثانى ذکر کردهاند.
4. المفصّل: سورههاى کوتاه را مفصل نامیدهاند. چون کوتاهند و با <بسمله» از هم فصل و جدا مىشوند. و یا آن که فواصل آیات در این سورهها به نسبت زیادتر است. در این که آخرین سوره از مفصّل <ناس» است، اختلافى نیست. اما در مورد اولین سوره مفصّل، اختلاف فراوانى است. سیوطى دوازده قول را نقل کرده که از میان آنها التمهید سوره <الرحمن» را انتخاب نموده است؛ در حالى که مناهل العرفان و موجز علومالقرآن، اولین سوره مفصّل را <حجرات» ذکر کردهاند.
در حدیثى از رسول خدا(ص) نقل شده است که فرمود:
اُعْطیتُ مکانَ التوراةِ، السبعَ الطُوَل، و اُعطیت مکانَ الزَبورِ، المئین و اُعطیتُ مکانَ الإنجیلِ، المثانى و فُضِّلْتُ بِالمفصّل؛ به جاى تورات، هفت سوره بلند قرآن و به جاى زبور، سورههاى مئون و بهجاى انجیل، سورههاى مثانى به من داده شد و با وجود سورههاى مفصّل بر دیگران برترى یافتم.
نوع دیگرى دستهبندى براى سورههاى قرآن ذکر نمودهاند؛ نظیر سورههاى ممتحنات، مسبّحات، حوامیم (آنها که با <حم» آغاز مىشوند) و سورههاى عزائم (سورههایى که سجده واجب دارند: سجده، فصّلت، نجم و علق).
نظرات شما: نظر