پرسش:  اقسام وحى به پیامبران را بیان کنید  

پاسخ: ارتباط خدا با پیامبرانش به گونه هاى مختلفى رخ داده است که قرآن به صراحت آنها را بازگو کرده است:

(وَ مَا کَانَ لِبَشَر أَن یُکَلِّمَهُ اللَّهُ إِلاَّ وَحْیًا أَوْ مِن وَرَآىِ حِجَاب أَوْ یُرْسِلَ رَسُولاً فَیُوحِىَ بِإِذْنِهِى مَا یَشَآءُ إِنَّهُو عَلِىٌّ حَکِیمٌ) هیچ بشرى را نرسد که خدا با او تکلم کند، جز از طریق وحى، یا از پشت پرده، یا فرشته اى را مى فرستد تا به فرمان امر آن چه را بخواهد به او وحى کند. همانا که خدا بلند پایه و حکیم است.

    در این آیه به سه نوع وحى الهى به پیامبران اشاره شده است:

(دراین قسمت فقط به نوع اول می پردازیم وبقیه در نوبتی دیگر)

    نوع اول: وحى مستقیم

    وحى در این نوع، بدون واسطه جبرئیل و یا چیز دیگر و به صورت پنهانى و سریع به پیامبر القا مى شده است. کیفیت این نوع ارتباط بر ما پوشیده است; ولى از گزارش هایى که در روایات و تاریخ نقل شده، بر مى آید که تلقى و دریافت وحى در این نوع ارتباط، دشوارتر بوده و آمادگى بیشترى لازم داشته است.

    «پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) هنگام نزول وحى مستقیم، بر خود احساس سنگینى مى کرد و از شدت سنگینى که بر او وارد مى شد، بدنش داغ مى شد و از پیشانى مبارک، عرق سرازیر مى گشت. اگر بر شترى سوار بود، کمر حیوان خم مى شد و به نزدیک زمین مى رسید. عبادة بن صامت مى گوید: هنگام نزول وحى گونه هاى پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) در هم کشیده مى شد و رنگ او تغییر مى کرد. در آن حال سر خود را فرو مى افکند و صحابه نیز چنین مى کردند.»

    برخى از دانشمندان، وحى در خواب را جزء وحى مستقیم شمرده اند; ولى باید توجه داشت که هیچ یک از آیات قرآن در خواب بر پیامبر نازل نشده است.

    درباره این که چه تعداد از آیات قرآن به صورت مستقیم بر پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) نازل شده، در بین کارشناسان علوم قرآنى اختلاف نظر وجود دارد. برخى نزول بیشتر آیات قرآن را از طریق مستقیم دانسته اند، و برخى نزول هیچ یک از آیات را به صورت مستقیم ندانسته اند.

ادامه دارد....

        پرسش:  وحى در قرآن به چند معنا آمده است؟

          پاسخ: وحى در قرآن، به معانى متعددى به کار رفته است که مى توان آنها را در یک تقسیم بندى چنین بیان کرد:

معناى لغوى وحى عبارت است از: اعلام سریع و مخفیانه که همه موارد استعمال وحى در قرآن را به گونه اى حقیقى و یا مجازى شامل مى شود; به عبارت دیگر، معانى مذکور همگى ریشه در معناى لغوى داشته و بدین معنا برگشت مى کنند.

?) وحى به پیامبران: (کَذَ لِکَ یُوحِى إِلَیْکَ وَ إِلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِکَ...) این گونه خداى مقتدر حکیم به تو و رسولان پیش از تو وحى مى کند.

استعمال کلمه وحى در بیشتر موارد بدین معنا است; در مورد وحى  تقسیم بندى هاى دیگرى نیز مطرح شده که تفاوت چندانى در ماهیت آن وجود ندارد.

?) هدایت تکوینى: مانند: (وَ أَوْحَى فِى کُلِّ سَمَآء أَمْرَهَا) ]خداوند سبحان[ در هر آسمانى نظام تکوینى آن را تقدیر نموده و به ودیعت گذاشته است.

?) الهام غریزى: مانند: (وَ أَوْحَى رَبُّکَ إِلَى النَّحْلِ...) خداوند به زنبور عسل وحى و الهام کرد... .

?) الهامات رحمانى: مانند: (وَأَوْحَیْنَآ إِلَى أُمِّ مُوسَى...) و ما به مادر موسى الهام کردیم... .; (إِذْ یُوحِى رَبُّکَ إِلَى الْمَلَـئِکَةِ أَنِّى مَعَکُمْ...) هنگامى که پروردگارت به فرشتگان وحى مى کرد که من با شما هستم.

?) القائات شیطانى: مانند: (وَکَذَ لِکَ جَعَلْنَا لِکُلِّ نَبِىّ عَدُوًّا شَیَـطِینَ الاِْنسِ وَالْجِنِّ یُوحِى بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْض زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا...); این چنین در برابر هر پیامبرى، دشمنى از شیاطین انس و جن قرار دادیم; آنها به طور سرّى سخنان فریبنده و بى اساس به یک دیگر مى گفتند...

?) اشاره: مانند: (فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرَابِ فَأَوْحَى إِلَیْهِمْ أَن سَبِّحُواْ بُکْرَةً وَ عَشِیًّا) او (زکریا) از محراب عبادتش به سوى مردم بیرون آمد و با اشاره به آنها گفت: (به شکرانه این موهبت) صبح و شام خدا را تسبیح گویید.